YETKİLENDİRİLMİŞ GÜMRÜK MÜŞAVİRLİĞİ SİSTEMİ
G
ümrük mevzuatı,
uyulması zorunlu birçok hüküm içermekte ve bu hükümler sayısız bürokratik
işlemin yapılmasını öngörmektedir. Gümrük mevzuatının doğru olarak uygulanması
için gerekli görülen bütün önlemlerin Gümrük Ve Ticaret Bakanlığınca alınacağı,
bu yönde yasal düzenlemelerin yapılacağı yasal mevzuatımıza dahil edilmiş
bulunmaktadır. Bu hükümden hareketle, Gümrük Yönetmeliğinin 574. Maddesine
istinaden Bakanlık, gerekli gördüğü tespit işlemlerini belirleyeceği usul ve
esaslar çerçevesinde Gümrük Müşavirleri eliyle yaptırmaya yetkilidir. Avrupa
Birliği Uyum Sürecinin etkisiyle, özellikle ekonomik etkili gümrük rejimleri,
nihai kullanım, basitleştirilmiş usul uygulamaları ve diğer gümrük işlemlerinin
doğru olarak uygulanmasını sağlamak
amacıyla belirli şartlara haiz Gümrük Müşavirlerine bakanlık tarafından yetki
verilmiştir. Bu yetkilendirilmeyle birlikte 2008 yılında mevzuatımıza derç
edilen yeni sistem, “Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği Sistemi” adıyla anılmakta,
süreç içerisinde daha da geliştirilerek, mevzuatımızın önemli bir parçası haline
gelmiştir.
Yetkilendirilmiş
Gümrük Müşaviri Kimdir?
Yetkilendirilmiş
Gümrük Müşaviri, 4458 Sayılı Gümrük Kanunun 10. ve 226. Maddeleri ile Gümrük
Yönetmeliğinin 574. maddesine istinaden hazırlanarak, 05.05.2011 tarih ve 27925
sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2 Seri nolu Gümrük Genel Tebliği kapsamındaki
tespit işlemlerini yapan ve sonucunda tespit raporu düzenleyen, Bakanlıkça
adına yetki belgesi düzenlenen gümrük müşaviri olarak tanımlanmaktadır.
Yetkilendirilmiş
Gümrük Müşaviri nasıl olunur ve Sorumlulukları Nelerdir?
1- Gümrük Ve
Ticaret Bakanlığının yaptığı imtihanlarda başarılı olan ve 7 yıl süreyle Gümrük
Müşavirliği yapan gümrük müşavirleri,
2- Gümrük idaresinde
en az 10 yıl Bölge Müdürü, Gümrük uzmanı, Kontrolör, Gümrük Müfettişi, Daire
Başkanı ve daha üst görevlerde çalışarak sınavsız Gümrük Müşavirlik izin
belgesi verilen Gümrük Müşavirleri,
Aşağıdaki fıkrada sayılan şartları da
taşımaları halinde, kendilerine bakanlık tarafından Yetki Belgesi verilir.
a- Son beş yıl
içinde 4458 sayılı Gümrük Kanunu uyarınca kesinleşmiş veya geçici olarak
mesleki faaliyetten alıkoyma cezası almamış olmak.
b- Tespit
işlemlerini yapılacağı kişiler ile ortaklık ve çalışan statüsünde ilişkisi
bulunmamak.
c- Dolaylı
temsil suretiyle gümrük idarelerinde iş takip etmemek ve bu amaçla kurulmuş
tüzel kişiliğe ortak olmamak.
Yetkilendirilmiş
gümrük müşaviri olabilme şartlarından birinin kaybedilmesi, tespit işlemleri
ile ilgili olarak bakanlıkça belirlenen asgari fiyatın altında hizmet
verilmesi, görevin bağımsızlık, tarafsızlık ve dürüstlükle yapılmaması veya
kusurlu olarak yapılması ya da Kanunda yer alan mesleğin genel prensiplerine
aykırı harekette bulunulması veya dolaylı temsil suretiyle faaliyet gösteren
Gümrük Müşavirleriyle ya da tespit işlemini yaptıran yükümlü ile doğrudan veya
dolaylı iş ilişkisi içinde olduğunun tespit edilmesi durumlarında
yetkilendirilmiş gümrük müşavirlerinin yetki belgeleri iptal edilmekte ve beş
yıl süreyle tekrar yetki belgesi düzenlenmemektedir.
Yetkilendirilmiş gümrük müşavirleri,
yapmış oldukları tespit işlemleri ve bunlara ilişkin düzenlenen raporların ve
onayladıkları EUR.1/EUR.MED ve A.TR Dolaşım Belgelerinin doğruluğundan
sorumludur. Yaptıkları tespit işlemleri ve bunlara ilişkin raporların doğru
olmaması halinde, tespit işleminin kapsamı ile sınırlı olmak üzere, ziyaa
uğratılan vergilerden ve kesilecek cezalardan yükümlü ile birlikte müştereken
ve müteselsilen sorumludurlar.
Yetkilendirilmiş
Gümrük Müşavirlerine Hangi Gümrük İşlemlerinde İhtiyaç Duyulur?
Yetkilendirilmiş
Gümrük Müşavirlerinin yapacağı iş ve işlemler yukarıda zikredilen Tebliğin
11.maddesinde sayılmıştır. Buna ilaveten Gümrük ve Dış Ticaret İşlemlerine
yönelik Danışmanlık hizmeti de verebilmektedirler. Antrepo sahibi olan, Geçici
ithalat işlemi yapan, Gümrük Kontrolü Altında İşleme Rejimini kullanan, Nihai Kullanıma
Tabi Eşya İthalatı yapan, Dahilde İşleme Rejimini kullanan, A.TR Dolaşım
Belgeleri, EUR 1 / EUR.MED Dolaşım Belgeleri ile EUR.1 / EUR.MED Dolaşım
Sertifikaları ve/veya Fatura Beyanları / EUR.MED Fatura Beyanları ile işlem
yapan, Tedarikçi Beyanı yapan, Onaylanmış Kişi Statü Belgesi ve Onaylanmış
ihracatçı Yetkisine sahip olan (tercihli ticaret anlaşmaları çerçevesinde), Çok
Zor Durum tespiti açısından Gümrükle ilgili borçlarını tecil ve taksitlendirme
talebi bulunan, Eşyanın tesliminden sonra beyannamede düzeltme talebi olan ve
Takas İşlemlerinde KKDF muafiyeti uygulanmasını talep eden mükellef veya
yükümlüler yukarıda zikredilen mevzuat gereğince Yetkilendirilmiş Gümrük
Müşavirleriyle çalışmak zorundadırlar.
Genel
Değerlendirme
Bakanlık
Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği (YGM) sistemini uygulamaya koymakla, memur
eliyle yürütmeye çalıştığı söz konusu işlemlerin, daha nitelikli ve profesyonel
bir anlayışla yapılmasını sağlamıştır. Uzun zamandır sağlıklı yapılamayan veya
eksik yapılan mezkûr işlemler, YGM sistemi sayesinde daha profesyonelce
yapılabilir hale gelmiştir. Gümrük antrepolarının artması, mesafe, iş gücü ve
personel tasarrufu, ehil personel sıkıntısı, ekonomik avantajlar, Avrupa
Birliği mevzuatına uyum süreci gibi unsurlar, YGM sistemine geçilmesinin belli
başlı nedenleri arasında sayılabilir. 2008 yılından bu yana uygulanmakta olan
sistem sayesinde, Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirlerine tevdi edilen işlemlerin,
eskisiyle kıyaslanamayacak derecede olumlu bir şekilde icra edildiği realitedir.
Sistemin mevzuatımıza
entegre edilmesiyle ilgili her hangi bir sıkıntı yaşanmamakla birlikte,
sorumluluğun nerede başlayıp, nerede bittiğine dair Kanun, yönetmelik veya
tebliğe aykırı alt düzenlemelerin yapılması, dolaylı temsilci marifetiyle
çalışan Gümrük Müşavirlerinde olduğu gibi, Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirlerinin
de mütemadiyen kanayan bir yarası olacağı muhakkaktır. Bugüne kadar Bakanlık tarafından geri alınan veya
iptal edilen Yetki Belgelerinin profili çıkarıldığında; genel sorunun
Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği sisteminde veya Yetkilendirilmiş Gümrük
Müşavirlerinde olmadığı açık ve net bir şekilde görülecektir. Düzenleme
yapılmadığı müddetçe Sınırsız sorumluluk anlayışını empoze eden, devlet erki
maalesef meslektaşlarımızın korkulu rüyası olarak kalmaya devam edecektir. Cezalandırmayı
esas alan bir düzenleme yerine, mevzuata uygun işlem yapılabilmesi için gerekli
her türlü yardım ve desteği sağlayan bir anlayışın egemen olması
beklenmektedir. Sonradan Kontrol denetimleri bu anlamda Yetkilendirilmiş Gümrük
Müşavirleri hatta diğer yükümlüler için bulunmaz bir fırsattır. Bu anlamda
kasıt ve kötü niyet hariç olmak üzere
,
Sonradan kontrol denetimleri meslektaşlarımızı cezalandırma yerine
eksikliklerini görme ve bu eksiklikleri giderme sürecine evrilmesi elzemdir.
Sistemin akamete
uğramaması açısından, Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği statüsünün
sınırlarının çok net ve açık ifadelerle belirlenmesi, yetki ve sorumlulukların
birbiriyle uyumlu ve uygulanabilir olması ziyadesiyle önem arz etmektedir.
Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirlerinin
devlet
adına iş ve işlem yaptıkları dikkate alınarak
, güvenilir çözüm ortağı
olarak görülmeli ve devamlı ceza tehdidi ile korkutulmak yerine, bakanlık bu
sistemden beklediği davranış tarzının hâkim olması için; yol gösterici, destek
verici politikalar üretmelidir. Aksayan sistemi düzeltmek yerine, bu sistem
içerisinde görev yapmaya çalışanları cezalandırmak, aksaklığın müsebbibi
göstermek, bakanlığın bu sistemden beklediği maksimum faydanın önünde engel
olarak durmaktadır. Yeni devlet anlayışımızın paylaşımcı, yeniliğe açık; engel
çıkarmak yerine engelleri ortadan kaldırıcı bir misyona sahip olması, meslek
adına geleceğe dair umutlarımızı canlı tutmaktadır. Kaldı ki, engeller aşılmak
içindir; takılmak için değil…
Haki
DEMİRTAŞ
Yetkilendirilmiş
Gümrük Müşaviri
KAYNAKÇA:
1-
4458 Gümrük Kanunu Ve Gümrük Yönetmeliği.
2-
İstanbul Gümrük Müşavirleri Derneği Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği
Komitesi Ekim 2011 Çalıştayı.
3-
Sonradan Kontrol Ve Riskli İşlemlerin Kontrolü Yönetmeliği (27.10.2008 tarih ve 27037 sayılı R.G.)
4-
www.gtb.gov.tr
5-
www.igmd.org
6-
http://www.orgtr.org/tr/yetkilendirilmis-gumruk-musaviri-ygm-uygulamasi
7-
http://www.gumrukkontrolor.org.tr/Yayinlar/Dergiler/59/2.html