NİHAİ KULLANIM
NİHAİ
KULLANIM
Nihai
Kullanım, İthalat Rejim Kararında önceden tayin edilmiş bazı eşyaların, Gümrük
mevzuatı muvacehesince belirlenmiş şartlara bağlı olarak indirimli ya da sıfır
gümrük vergisi uygulanmasıdır.
4458
Sayılı Gümrük Kanununun
16
ncı maddesi
hükmü çerçevesinde bakanlar kurulu
tarafından belirlenen eşyaların, öngörülen amaçlarla kullanılması halinde
gümrük vergisi alınmaz veya normalde uygulanan gümrük vergisi oranından daha
düşük vergi oranı uygulanır. Nihai kullanım izni, eşyayı kendileri nihai
kullanıma tabi tutacak ithalatçılara veya eşyayı nihai kullanıma tabi tutacak
firmalara devretmek suretiyle ithal eden ithalatçılara verilir. Bu kapsamdaki
ithalatçılar veya temsilcileri indirimli veya sıfır vergi oranından faydalanmak
üzere, Nihai Kullanım İzin belgesini almak için, eşyanın serbest dolaşıma
gireceği yetkili gümrük idaresine, beyannamenin tescil tarihinden önce veya söz
konusu eşyanın gümrük gözetimi sona ermeden önce yazılı olarak talepte
bulunması gerekmektedir. Talep uygun görülmesi halinde kanuni vergi ile
indirimli vergi arasındaki fark teminata bağlanır. İzin hak sahibi tarafından
eşyanın öngörülen süre dahilinde nihai kullanıma tahsis edildiğinin ve
öngörülen amaçlar için kullanıldığının tespit edilmesi halinde teminat iade
edilir. Bu tespit, iki belge sonucuna dayandırılarak teminat iadesi yapılır:
1-
Yetkilendirilmiş
Gümrük Müşavirlerinin hazırlayacağı NK1 raporu.
2-
Verilen
izin belgesi tahdında idarenin periyodik olarak yerinde yapacağı denetim
sonuçlarının derç edildiği yönetmeliğin 27 nolu ekinde yer alan Nihai Kullanım
Denetim Formu.
Teminat
çözümü açısından istinat duvarı mesabesinde olan söz konusu belgelere
bakıldığında birbirlerinin ikamesi mahiyetinde olduğu açıktır. Bu bakımdan
birinin varlığı halinde diğerine gerek olmayacağı mütalaa edilmektedir. Zira YGM
(Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri), bakanlıktan aldığı yetkiye istinaden Nihai
Kullanıma Tabi tutulan eşyanın, izin belgesinde belirtilen amaçlar dahilinde
kullanılıp, kullanılmadığı konularını; idarenin tereddütlerini de giderecek
şekilde araştırmakta ve araştırma sonuçlarında elde ettiği tespit sonuçlarını
rapor haline getirerek ilgili firmaya ve gümrük idaresine ibraz etmektedir.
Diğer yönden idarenin yaptığı tespit sonuçları Gümrük Yönetmeliğinin 27 nolu
ekinde bulunan “Nihai Kullanım Denetim Formu”’na derç edilmekte; teminat çözümü
esasında bu ekten faydalanılmaktadır. Aralarındaki fark ise YGM raporu eşya
nihai kullanıma tahsis edildikten sonra tanzim ediliyorken, “Nihai Kullanım
Denetim Formu” eşya gümrükten çekildikten sonra gümrüğün belirleyeceği zaman
dilimlerinde periyodik olarak yapılan denetim sonuçlarına göre tanzim
edilmektedir. Bu bakımdan teminat çözümü için YGM raporu veya “Nihai Kullanım Denetim Formu” nun her hangi
birinin varlığı yeterli olmalıdır.
Nihai
Kullanım konusunda dikkat edilmesi gereken diğer bir unsur da “süre”
meselesidir. Firmaların, nihai kullanımla ilgili idareye verdikleri teminat
mektubunun iadesi iki şarta
bağlanmıştır:
1-
Eşyanın
öngörülen süre dahilinde nihai kullanıma tahsis edilmesi.
2-
Eşyanın
öngörülen amaçlar için kullanıldığının tespit edilmesi
Bu iki şartın birlikte karşılanması halinde teminatın iade edileceği izahtan
varestedir. İkinci maddede belirtilen unsurun yerine getirilmemesi halinde;
a-
Eşyanın,
amacı dışında kullanımının söz konusu olması,
b-
Aldatıcı
işlem ve davranışla, izin belgesi alınmadığı halde alınmış gibi gösterilerek
indirimli veya sıfır oranında gümrük vergisi tatbik edilmesi,
c-
İzin
belgesi alınmadan nihai kullanım hükümlerinden yararlanılması,
gibi durumlarda cezai
müeyyideler saklı kalmak kaydıyla teminata bağlanan vergilerin tahsil edileceği
açık bir şekilde hüküm altına alınmışken, süre ile ilgili böyle bir net hüküm
bulunmamaktadır. Ancak izin belgesinde öngörülen sürenin sona ermesinden
itibaren otuz günlük sürenin geçirilerek gümrük idaresine müracaat edilmesi
halinde
Kanunun
241 inci Maddesinin Birinci Fıkrası Uyarınca Usulsüzlük Cezası tatbik edileceği
hüküm altına alınmıştır.
Mevzuatımızda, süre aşımı nedeniyle
teminata bağlanan vergilerin tahsil edileceğine dair her hangi bir açıklama
bulunmamaktadır. Gümrük İdaresinin bahis konusu usulsüzlük cezasını tatbik
ettikten sonra, yönetmeliğin 27 nolu ekinde yer alan Nihai Kullanım Denetim
Formu bazında işlemleri tekemmül ettireceği anlaşılmaktadır.
03.08.2013 tarihine gelene kadar Yetkilendirilmiş Gümrük
Müşavirleri kendilerine intikal eden süresi geçmiş “Nihai Kullanım İzin
Belgeleri” için Gümrük Yönetmeliğinin 207. Maddesine istinaden rapor tanzim
edebiliyorken; 03.08.2013 tarih ve 28727 sayılı resmi Gazetede yayımlanarak
yürürlüğe giren “
Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”
ile
“
İzin
belgesinde öngörülen sürenin sona ermesinden itibaren öngörülen otuz günlük
sürenin geçirilerek izni veren gümrük idaresine müracaat edilmesi halinde
yetkilendirilmiş gümrük müşaviri
tarafından düzenlenecek rapora istinaden
iş ve işlemler tamamlanır.”
Hükmü yürürlükten kaldırılmıştır. YGM’lerin
bu değişiklikten sonra süresi geçen Nihai Kullanım İzin belgelerine mükellefin, Gümrük İdaresine yapılacak müracaat akabinde kanunun 241.maddesinde ön görülen usulsüzlük cezasının tatbik edilmesi akabinde rapor düzenleyebilecekleri mütalaa edilmektedir.
Haki DEMİRTAŞ
Yetkilendirilmiş Gümrük
Müşaviri