1

Ortak Transit Rejimi Nedir?

Ortak Transit Rejimi; 1987 yılında imzalanan Ortak Transit Sözleşmesine taraf olan AB ve EFTA üyesi ülkeler arasında eşyanın gümrük vergilerinin askıya alınarak taşındığı sistemdir. Bu taşıma işlemi 2005 yılından itibaren “Yeni Bilgisayarlı Transit Sistemi” (NCTS) adı verilen sistem ile elektronik mesajlar kullanılarak beyan ve takip edilmektedir.

Ülkemiz, 1 Aralık 2012 tarihinde Ortak Transit Sözleşmesine katılarak, NCTS uygulamasına dahil olmuş ve taşımacılık sektörü açısından Avrupa Birliği’ne entegre olmuştur. Sistem halihazırda Türkiye ile birlikte 35 ülke tarafından kullanılmaktadır.

2

Ortak Transit Rejiminin Faydaları Nelerdir?

Hem taşıma maliyetinde indirim hem de araç giriş-çıkış veya gümrükte bekleme sürelerinin azalması nedeniyle zaman tasarrufu sağlanmaktadır. Bunların dışında transit işlemlerinin her safhası hem gümrük idaresi hem asıl sorumlu tarafından sistem üzerinden takip edilebildiği için güvenli bir sistemdir. Sair avantajlarını şu şekilde özetlemek mümkündür:

Ø  Daha az bürokrasi,

Ø  Basitleştirilmiş İşlemler,

Ø  Sınır geçişlerinde hız ve kolaylık,

Ø  Teslimat süresinin kısalması,

Ø  Sevkiyat takibi,

Ø  Maliyet avantajı,

Ø  Rekabet,

Ø  Hareket noktasından varış noktasına kesintisiz taşıma,

Ø  Eşyanın ilave tahmil-tahliye işlemine konu edilmemesi,

Ø  Kağıtsız Ortam,

Ø  Teminat Kolaylığı,

3

Ulusal Transit Rejimi (TR) ile Ortak Transit Rejimi (T1&T2) Arasında Ne Fark Vardır? 

Ulusal Transit Rejimi, Türkiye Gümrük Bölgesi içerisinde başlayıp, yine Türkiye Gümrük Bölgesinde biten transit rejimini ifade etmektedir. Örneğin Ambarlı Gümrük Müdürlüğüne bağlı bir antrepoda bulunan serbest dolaşımda bulunmayan eşyanın Karaman Gümrük Müdürlüğünde Serbest Dolaşıma Giriş Rejimine tabi tutulmak istenmesi durumunda mezkur eşyanın İstanbul’dan Karaman’a transit işlemleri, Ulusal Transit Rejimi kapsamında yapılmakta olup, “TR” rejim kodu kullanılmaktadır.

Ortak Transit Rejimi ise Ortak Transit Sözleşmesi kapsamındaki taşımalara (AB-EFTA-Türkiye arasındaki taşımalar) uygulanmakta olup, eşyanın topluluk statüsüne göre T1, T2, T2F gibi rejim kodları kullanılır. Eşya, Türkiye Gümrük Bölgesi içinde bir noktadan diğerine ortak transit rejimi kapsamında taşınamaz. Bununla birlikte Ortak Transit Rejimi kapsamında Türkiye’den bir AB ve/veya EFTA ülkesine yapılacak karayolu taşımasında örneğin Kars’tan açılacak T1 beyannamesi ile Londra ya da Oslo’ya kadar eşyanın tek beyan ve tek teminat ile taşınması Ortak Transit Rejimi sayesinde mümkündür.

4

LRN İle MRN Kavramı Ne Anlama Gelmektedir?

LRN (Local Reference Number), asıl sorumlu tarafından transit beyannamesinin sistem üzerinden düzenlenmesi ile sistem tarafından otomatik olarak verilen tescil numarasıdır. MRN (Movement Reference Number) ise LRN almış bir transit beyannamesinin hareket idaresince kabul, tescil ve muayenesi sonucunda sistem tarafından otomatik olarak verilen tescil numarasıdır. 

5

Varış Ve Uyuşmazlık Bildirimi Ne Demektir?

Varış bildirimi, transit eşyası taşıyan aracın transit süresi içerisinde varış idaresine ulaştığının sistem üzerinden hareket idaresine bildirilmesidir. Varış bildiriminin yapılmasıyla birlikte beyannamenin statüsü (ARR_ADV) olur.

Uyuşmazlık bildirimi ise, Kap ve kiloda farklılık çıkması durumunda, varış idaresince hareket idaresine yapılan bildirimi ifade eder. Yapılan uyuşmazlık bildirimlerine istinaden hareket idaresi uyuşmazlıkları çözer ve transit rejiminin ibra edilmesini teminen kapatma işlemlerini yapar. Uyuşmazlık bildiriminin dışında eksiklik fazlalık takibatı yapılır ve gerektiği durumlarda cezai işlemler yapılır.

NCTS’te kap/kilo dışında, plaka, kalem sayısı, mühür bilgileri ve ek belgeler ile ilgili olarak da uyuşmazlık bildirimi yapılabilir. Gönderici-alıcı bilgileriyle ilgili olarak, sistem üzerinden “diğer” ve “açıklamalar” alanları kullanılarak uyuşmazlık bildirimi yapılması mümkündür.

NCTS’te, marka ve numaralar, konteyner no, eşya cinsi ve kodu, rejim türü ve hassasiyet kodu-miktarı hakkında uyuşmazlık bildirimi yapılamaz.

6

İbra Nedir?

İbra, Arapçadan Türkçeye girmiş olup, “Aklama”, “Temize Çıkarma” manalarını ihtiva etmektedir. Transit Rejiminde ise ibra, işlemin tüm yönleriyle mevzuata uygun şekilde yapılmış olması, dolayısıyla teminatı manasına gelmektedir.

İbra, ilgili transit işleminin usulüne uygun bir şekilde varış idaresine varması ve kontrol sonuçlarının olumlu olmasıyla birlikte gerçekleştirilir ve hukuki olarak da ilgili transit işlemine ilişkin gümrük yükümlülüklerinin, istisnai durumlar hariç, sona erdiği sonucunu doğurur. Eğer, transit işlemi ibra edilmezse, rejim beyanında bulunan ve teminat sahibi olan asıl sorumlu bu işleme ait olan ve teminata bağlanan gümrük vergilerinin ödenmesinden sorumludur. Kefil ise, rejimin ibra edilmediğinin, eşyanın varış idaresine sunulması gereken tarihten itibaren 9 ay içinde kendisine bildirilirse, ibra edilmeyen transit işleminin gümrük vergilerinden sorumludur.

7

Alternatif Kanıt Nedir; Alternatif Kanıt Belgeleri Nelerdir?

NCTS kullanılarak düzenlenen bir transit beyannamesinde işlemin sonlandırılması varış idaresinin sistem üzerinden varış bildirimini yapıp kontrol sonuçlarını göndermesiyle mümkündür. Ancak bazı durumlarda, transit işlemi kapsamı araç/eşyanın varış idaresine varmasına rağmen herhangi bir sebeple transit rejimi sistem üzerinden sonlandırılmamış olabilir. Bu gibi durumlar için transit işleminin usulüne uygun olarak öngörülen süre sınırı içinde sonlandırıldığına ilişkin bir belge (kanıt) sunulması gerekir. Bu tür belgelere alternatif kanıt denir

Ø  Transit refakat belgesinin veya iade nüshasının fotokopisi,

Ø  Eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulduğunu gösteren ve eşyayı belirleyen bir gümrük belgesinin bir nüshası veya fotokopisi,

Ø  Eşyayı belirleyen boşaltma kayıtları,

Ø  Konşimento, Fatura gibi ticari belgelerin fotokopisi,

Dikkat edilmesi gereken husus ise; yukarıda belirtilen belgelere ait nüsha veya fotokopilerin, ilgili ülke yetkili makamları tarafından “aslı gibidir” şeklinde onaylanmış olması gerekmektedir.

8

T1 Ve T2 Kodları Hakkında ilgi veriniz?

T1 ve T2 kodları eşyanın hangi statü altında taşındığını belirten kodlardır. Buna göre; T1, Avrupa Birliği dışı eşya için ortak transit rejimini kapsayan transit beyanını gösterirken, T2, Avrupa Birliği eşyası için ortak transit rejimini kapsayan transit beyanı için kullanılır. Kısaca, T1 AB dışı eşyaların taşınması halinde, T2 AB eşyası taşınması halinde kullanılır. T2 rejim kodu Avrupa Birliği (Topluluk) eşyasının transitinde kullanılan bir rejim kodu olmakla birlikte; eşya Topluluk eşyası bile olsa T2 kodunu kullanmak, belirli şartlara bağlıdır. Bunlar:

Ø  Eşyanın T2 ile ülkemize gelmiş olması,

Ø  Transit ile antrepo dışında başka bir rejime tabi tutulmamış olması,

Ø  Eğer antrepo rejimine tabi tutulmuş ise, antrepoda 5 yıldan (1-24 8 fasıl eşya için 6 ay) fazla kalmaması,

Ø  Eşyanın muhafazası dışında başka bir işlem yapılmamış olması,

Ø  Yapılan işlemlerin gümrük gözetimi altında gerçekleştirilmiş olması,

Koşullarına bağlıdır.

9

Ortak Transit Rejiminde Kullanılan Teminat Kavramı Hakkında Bilgi Veriniz?

Ortak Transit rejimine tabi tutulan eşyanın gümrük vergileri askıya alınır. Doğabilecek gümrük vergileri ile diğer vergilerin ödenmesini sağlamak üzere bir teminat verilmesi gerekir. Teminat, tek bir transit işlemini kapsayan bireysel teminat şeklinde olabileceği gibi basitleştirilmiş usullerin uygulandığı durumlarda birden fazla transit işlemini kapsayan kapsamlı teminat olabilir. Teminat, hareket gümrük idaresine nakit olarak yatırılabildiği gibi, bir kefil tarafından teminat idaresine de yatırılabilir. Kefil tarafından teminat idaresine yatırılan her teminat için, kefilin her bir taahhüdünü tanımlamak amacıyla teminat idaresince bir teminat referans numarası ve bu numaraya bağlı olarak bir erişim kodu tanımlanır ve asıl sorumluya bildirilir.

Transit işlemlerinde bireysel ve toplu teminat kullanılacak ise gümrük idarelerine, kapsamlı teminat için ise gümrük ve ticaret bakanlığı gümrükler genel müdürlüğüne başvurulması gerekmektedir. Ayrıca transit işlemlerinde und-global, und-dac ve dac-r2 teminat belgelerinin kullanımına 31 aralık 2012 tarihi itibariyle son verilmiştir. Mevcut durumda sadece bireysel ve kapsamlı teminat kullanılabilmektedir. 

Kapsamlı Teminat: Transit işlemlerinde taşınan eşyaya ilişkin doğabilecek vergi ve diğer yükler için verilen bir teminat türüdür. bir basitleştirme türü olması nedeniyle izne bağlı olarak kullanılır. düşümlü çalışan bu teminat türü, gümrük idaresince teminatın tescil edilmesi ile sistemden düşümü yapılır, yine gümrük idaresince varış bildiriminin yapılması ile kullanılabilir duruma gelir.

Bireysel Teminat: Eşyanın doğabilecek gümrük vergileri ve diğer yükümlülüklerin tamamını kapsayacak şekilde, yürürlükteki en yüksek ithalat vergisi oranları dikkate alınarak hesaplanan ve tek bir transit işlemi için verilen teminattır.

10

FALLBACK (Kağıt Usul) Usulü Hangi Durumlarda Uygulanır?

Ø  Yolcular için,

o   Yetkili makamların bilgisayar sisteminin çalışmadığı durumlarda,

Ø  Asıl sorumlular için (izinli göndericiler dahil)

o   Yetkili makamların bilgisayar sisteminin çalışmadığı,

o   Asıl sorumlunun bilgisayar sisteminin çalışmadığı,

o   Asıl sorumlu ile gümrük idaresi arasındaki bağlantının çalışmadığı,

durumlarda, “Fallback” usulü kullanılır. Bununla birlikte, Ortak transit işleminin NCTS üzerinde başlatılmış olması halinde NCTS üzerinden sonlandırılması; kağıt ortamda başlatılmışsa kağıt ortamda sonlandırılması esastır.

SONUÇ:

Sözleşmeye taraf bir ülkede açılan transit beyannamesinin, verilen teminatın ve tanınan basitleştirmelerin bir diğer taraf ülkede de geçerli olması ve bu ülkeye girişte ayrıca bir transit beyanında bulunulmasına gerek kalmadan varış mahalline kadar (İç gümrüğe kadar) aynı transit beyanı ile kesintisiz bir şekilde devam etmesi sınırların olmadığı bir dünyaya bir adım daha yaklaşıldığının da ayrı bir kilometre taşı olarak ticari belleklere kazındığı vakıadır.

Ortak Transit Rejimi, işlemlerin elektronik sistem üzerinden yürütülmesi hasebiyle önemli bir rekabet avantajı sağladığı gibi güvenli ve izlenebilir olması bakımından da çağın ticari ruhuna muvafıktır. Transitle ilgili kavramları ve işleyişi bilmek yapılan işten maksimum faydanın alınmasını sağlayacağı gibi bilmeden yapılan hataların da önünü keseceği izahtan varestedir.

Hâki DEMİRTAŞ

Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri (YGM)