Danıştay 15. Dairesi tarafından 30.06.2015 tarih ve 29402 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Gümrük Yönetmeliğinde değişiklik yapılmasına dair Yönetmeliğin Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirlerinin yetkilerinin sona erdirilmesine ilişkin davalı idarelerin savunması alındıktan ya da yasal savunma süresi geçtikten sonra yeniden bir karar verilinceye kadar yürütmesinin durdurulmasına 07/07/2015 tarihinde oybirliği ile karar verilmiş olup, söz konusu Danıştay kararı ekte istifadenize sunulmuştur.

            Söz konusu karar irdelendiğinde:

1.                 Danıştay veya idari mahkemelerinin önüne gelen bir davada "yürütmenin durdurulması yönünde karar verebilmesi için iki temel kriterin bir arada olması gerekir. Bunlar;

a.          İdari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkânsız zararların dogması ari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkânsız zararların dogması

b.      İdari işlemin açıkça hukuka aykırı bulunması

Gerekir. Danıştay "YÜRÜTMENİN DURDURULMASI" yönünde karar verdiğine göre  2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 27 nci Maddesinde ön görülen bu iki şartın da gerçekleşmiş olduğundan bakanlığın savunması alınmaksızın yürütmeyi durdurma kararı verilmiştir.

2.                 Uygulanmakla etkisi tükenecek olan idari işlemlerin" uygulanmaları durumunda geri döndürülemez sonuçlara yol açma olasılığı,

3.                 Hukuk Devleti Vurgusu,

4.                 4458 sayılı Gümrük Kanunun 10. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde gümrük idaresinin gümrük mevzuatının doğru olarak uygulanması için gerekli gördüğü bütün önlemleri alabileceği; bu çerçevede, eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmasına ilişkin gerekli gördüğü bir kısım tespit işlemlerinin, belirleyeceği niteliklere sahip gümrük müsavirleri eliyle yürütülmesine ilişkin usul ve esasları düzenlemeye yetkili olduğu hükme bağlanmıştır. Söz konusu Kanunu'nun verdiği bu yetkiye dayalı olarak davalı idare tarafından 07.10.2009 tarih ve 27369 mükerrer sayılı Resmi Gazete ‘de yayımlanarak yürürlüğe giren Gümrük Yönetmeliği ile "Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği" kurumu oluşturulduğu,

5.                 Yetkilendirilmiş gümrük müşavirliği ile ilgili müsteşarlığa yetki veren 4458 sayılı Gümrük Kanunu 10. maddesinin gerekçesinde, müsteşarlığın bir kısım tespit işlemlerini, belirleyeceği niteliklere sahip gümrük müsavirleri eliyle yürütülmesinde yetkili olduğu, bununla gümrük mevzuatının doğru olarak uygulanmasını temine ilişkin faaliyetlerin etkili biçimde sürdürülmesinin hedeflendiği,

6.                 Yukarıdaki mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden, yetkilendirilmiş gümrük müşavirliği müessesesinin düzenlenmesinde, bürokratik işlemlerin azaltılması, gümrük işlemlerinin daha hızlı sürede sonlandırılması ve böylelikle vatandaşa daha kaliteli ve etkili kamu hizmeti sunulması ile birlikte teknik bilgi ve uzmanlık gerektiren gümrük mevzuatının doğru olarak uygulanmasını temine ilişkin faaliyetlerin etkili biçimde sürdürülmesinin hedeflendiği,

7.                 "4458 sayılı Gümrük Kanunun 10/c maddesi ile kanun koyucunun bu alandaki düzenleme yetkisinin kullanılması, düzenlenmesi konusundaki takdir yetkisinin gümrük idaresine bırakıldığı" yönündeki Bakanlık gerekçesinin gerçeği yansıtmadığı,

8.                 Bakanlığın öne sürdüğü savların bir mesleği ortadan kaldırmaya haklı gerekçe olarak gösterilemeyeceği, suç ve cezanın şahsiliği,

Vbg. nedenler gerekçe gösterilerek yürütmenin durdurulmasına karar verilmiştir.

Söz konusu kararda özetle, 4458 sayılı Gümrük Kanunu 10. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendi uyarınca kanun koyucunun yetkilendirilmiş gümrük Müşavirlerinin yürüttükleri hizmeti kamusal hizmet niteliğinde gördüğü, idarenin daha önce devlet memurlarına yaptırdığı bir çok gümrük işlemini, bilgi, tecrübe ve güven esasına dayalı olarak belirleyeceği niteliklere sahip gümrük müsavirleri eliyle yürütülmesi gerektiği seklinde düzenlemeye yer verildiği, idareye bu konuda takdir hakkının tanınmadığı görüldüğünden yetkilendirilmiş gümrük müşavirlerinin yetkilerinin sona erdirilmesine ilişkin dava konusu yönetmelik hükümlerinin anılan Kanun hükmüne aykırı şekilde tesis edildiğinin anlaşıldığı ve dava konusu yönetmelik maddelerinin yürürlük tarihi de dikkate alındığında uygulanmakla etkisi tükenecek idari işlemler niteliğinde olduğu sonucuna varılmıştır.

T.C.

D A N I S T A Y

ONBESINCI DAIRE

EsasNo : 2015/5712

Davacılar ve Yürütmenin

Durdurulmasını Isteyenler: 1- Mersin Gümrük Müsavirleri Dernegi

2- Bursa Gümrük Müsavirleri Dernegi

3- Istanbul Gümrük Müsavirleri Dernegi

4- Izmir Gümrük Müsavirleri Dernegi

5- Ankara Gümrük Müsavirleri Dernegi

6- Nadir Elibol

Vekilleri : Av. Olgun Tuncay Ayvacı

Elgün Sokak No:8/13Kızılay Çankaya/ANKARA

Davalı: Gümrük ve Ticaret Bakanlıgı

Istemin Özeti:30.06.2015 tarih ve 29402 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüge giren

Gümrük Yönetmeliginde degisiklik yapılmasına dair Yönetmeligin yetkilendirilmis gümrük

müsavirlerinin yetkilerinin sona erdirilmesine iliskin 1, 3, 4, 11, 16. ve 17.maddelerinin iptali ve

yürütmesinin durdurulması istenilmektedir.

Danıstay Tetkik Hakimi : Hüseyin Aydın

Düsüncesi: Dava konusu 30.06.2015 tarih ve 29402 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak

yürürlüge giren Gümrük Yönetmeliginde degisiklik yapılmasına dair Yönetmeligin yetkilendirilmis

gümrük müsavirlerinin yetkilerinin sona erdirilmesine iliskin 1, 3, 4, 11, 16. ve 17.maddelerinin

yürütmesinin durdurulması istemlerinin bu asamada, davalı idarenin savunması alındıktan ya da yasal

savunmasüresigeçtikten sonra yeniden bir karar verilinceye kadar kabul edilmesi gerektigi

düsünülmektedir.

TÜRK MILLETI ADINA

Hüküm verenDanıstayOnbesinci Dairesi'nce geregi görüsüldü:

2577 sayılı Idari Yargılama Usulü Kanunu'nun 27. maddesinin 2. fıkrasında, Danıstay veya idari

mahkemelerin, idari islemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkânsız zararların dogması ve idari

islemin açıkça hukuka aykırı olması sartlarının birlikte gerçeklesmesi durumunda, davalı idarenin

T.C.

D A N I S T A Y

ONBESINCI DAIRE

EsasNo : 2015/5712

savunması alındıktan veya savunma süresi geçtikten sonra gerekçe göstererek yürütmenin durdurulmasına

karar verebilecekleri, uygulanmakla etkisi tükenecek olan idari islemlerin yürütülmesinin, savunma

alındıktan sonra yeniden karar verilmek üzere, idarenin savunması alınmaksızın da durdurulabilecegi

hükme baglanmıstır.

Buna göre, ilke olarak yürütmenin durdurulması istemleri hakkında karar verilebilmesi

içinöncelikle davalı idarenin/idarelerin savunması/savunmalarının alınması veya yasal savunma süresinin

geçmis olması gerekmektedir.Ancak, bu kosula bir istisna getirilmis olup; "uygulanmakla etkisi

tükenecek olan idari islemlerin" dava konusu oldugu durumlarda, idarenin/idarelerin savunması

alınmaksızın da yürütmenin durdurulmasına karar verilebilecektir.

"Uygulanmakla etkisi tükenecek olan idari islem", uygulanmakla tamamlanan, uygulandıkları

takdirde geri döndürülemez sonuçlara yol açan ya da yol açma olasılıgı bulunan, bu özellikleri itibarıyla

da haklarında acil olarak karar verilmesi gereken islemler olarak tanımlanabilir.

Bu tür islemlerin uygulanmaları durumunda geri döndürülemez sonuçlara yol açıp açmadıkları

tespit edilirken, fiilen böyle bir sonucun ortaya çıkıp çıkmadıgı degil, böyle bir olasılıgın bulunup

bulunmadıgı önemli bulunmaktadır.

Diger yandan, uygulanmaları durumunda geri döndürülemez sonuçlara yol açma olasılıgının

bulunması bakımından,düzenleyici ve bireysel islemler arasında bir fark bulunmamaktadır. Zira, önemli

olan, geri döndürülemez sonuçlara yol açma olasılıgının bulunması olduguna göre, tespiti gereken husus

islemin niteligi degil,uygulandıgı zaman doguracagı sonuçtur.

Dava; 30.06.2015 tarih ve 29402 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüge giren Gümrük

Yönetmeliginde degisiklik yapılmasına dair Yönetmeligin yetkilendirilmis gümrük müsavirlerinin

yetkilerinin sona erdirilmesine iliskin 1, 3, 4, 11, 16. ve 17.maddelerinin iptali ve yürütmesinin

durdurulması istemiyle açılmıstır.

Anayasasının, "Cumhuriyetin Nitelikleri" baslıklı 2. maddesinde, Türkiye

Cumhuriyetinin,toplumun huzuru,milli dayanısmaveadalet anlayısı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk

m i l l i y e t ç i l i g i n e b a g l ı , b a s l a n g ı ç t a b e l i r t i l e n t e m e l i l k e l e r e

dayanan,demokratik,laikvesosyalbirhukukDevletioldugu belirtilmis, "Mahkemelerin Bagımsızlıgı"

baslıklı 138. maddesinde de, yasama ve yürütme organları ile idarenin, mahkeme kararlarına uymak

zorunda oldukları, bu organlar ve idarenin, mahkeme kararlarını hiçbir suretle degistiremeyecekleri ve

bunların yerine getirilmesini geciktiremeyecekleri kurala baglanmıstır.

2577 sayılı Idari Yargılama Usulü Kanunu'nun 28. maddesinde de yukarıda belirtilen Anayasa

hükmüne paralel bir düzenleme öngörülerek, Danıstay, bölge idare mahkemeleri, idare ve vergi

mahkemelerinin esasa ve yürütmenin durdurulmasına iliskin kararlarının icaplarına göre idarenin,

T.C.

D A N I S T A Y

ONBESINCI DAIRE

EsasNo : 2015/5712

gecikmeksizin islem tesis etmeye veya eylemde bulunmaya mecbur oldugu, bu sürenin hiçbir sekilde

kararın idareye tebliginden baslayarak otuz günü geçemeyecegi hükmüne yer verilmistir.

Anayasa Mahkemesinin birçok kararında belirttigi gibi, hukuk devleti; eylem ve islemleri

hukuka uygun, insan haklarına dayanan, bu hak ve özgürlükleri koruyup güçlendiren, her alanda esitligi

gözeten, adaletli bir hukuk düzeni kurup sürdürmekle kendisini yükümlü sayan, hukuk güvenligini

saglayan, bütün etkinliklerinde hukuka ve Anayasa'ya uyan, islem ve eylemleri bagımsız yargı denetimine

baglı olan devlettir. Anayasa'da, Türkiye Cumhuriyeti'nin demokratik hukuk Devleti niteligi

vurgulanırken, devletin tüm eylem ve islemlerinin yargı denetimine baglı olması amaçlanmıstır. Yargı

denetimi, hukuk devletinin "olmazsa olmaz" kosuludur.

Ancak; yargısal denetim, tek basına, bir devletin Hukuk Devleti niteligini kazanılabilmesi için

yeterli görülemez. Bunun yanında; Devletin tüm organlarının yargısal kararlara saygılı olmaları yanında

bu kararların gereginin de tam anlamıyla yerine getirilmesigerekmektedir.

Iste bu nedenledir ki; mahkeme kararlarının geregini yerine getirmek, yasama ve yürütme

organları ile idare için, bir yetki degil, bir "anayasal ve yasal yükümlülük" tür. Biri, yasalarda gösterilen

süreler içinde yargı kararlarının gereklerine uygun islem yapmak ve eylemde bulunmak; digeri de, bu

kararları hiçbir suretle degistirmemekgibi iki yönlü olan bu yükümlülük, yasama ve yürütme organları ile

idareye, yargı kararlarının hukuki sonuçlarının olusmasına engel olma ya da onları etkisizlestirme yetkisi

tanımamakta; aksine, yargı kararlarının bu etki ve sonuçlarının yasama geçirilebilmesi için gerekeni

yapma zorunlulugu getirmektedir.

Yetkilendirilmis gümrük müsavirlerinin is alanlarının daraltılmasını içeren 02.12.2014 tarih ve

29193 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan yetkilendirilmis gümrük müsavirligi ile ilgili 2 Seri Nolu

Gümrük Genel Tebligi'nde Degisiklik Yapılmasına Dair 5 Sayılı Gümrük Genel Tebligi'nin 4., ve geçici

1. maddelerinin yürütmesinin durdurulması ve iptali istemiyle Danıstay 15. Dairesi'nin 2014/9839 esas

sayılı dosyasında dava açılmıs olup, yetkilendirilmis gümrük müsavirleriyle ilgili olarak Gümrük Kanunu

ve Yönetmeliginde yer alan mevcut düzenlemeler karsısında dava konusu teblig ile yetkilendirilmis

gümrük müsavirlerinin yetkilerinin sınırlandırılmasına neden ihtiyaç duyuldugu Dairemizin 13.03.2015

tarihli ara kararı ile davalı idareden sorulmus; ara kararına cevaben davalı idarece gönderilen bilgi ve

belgelerde, 2008 yılında bazı gümrükislemlerininyetkiendirilmis gümrük müsavirlerine devredilmesinin

nedeninin memur açıgından kaynaklandıgı, 2008 yılından itibaren memur alımı gerçeklestirildigi ve artık

personel sayısının yeterli oldugu, 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 10/c maddesi ilekanun koyucunun bir

kısım tespit islemlerindeki yetkisini devredebilecegi düzenlenmis olsa da bu yetkinin nasıl kullanılacagı

veya hangi hukuki normla bu düzenlemelerin gerçeklestirilecegikonusundaki takdir yetkisiningümrük

idaresine bırakıldıgı, anılanyetki çerçevesinde dava konusu düzenlemenin yapıldıgıileri sürülmüstür.

Dairemizin E:2014/9839 sayılı dosyasında 13.03.2015 tarihinde davalı idarece yetkilendirilmis

T.C.

D A N I S T A Y

ONBESINCI DAIRE

EsasNo : 2015/5712

gümrük müsavirlerinin hangi kriter bakımından yetersiz bulundugunun açık bir sekilde ortaya

konulamadıgı,yetkilendirilmis gümrük müsavirlerince yapılan hukuka aykırı islemlerin dava konusu

düzenlemeyi gerektiren haklı bir gerekçe olamayacagı, 4458 sayılı GümrükKanunu'nda ve anılan

yönetmelikte yetkilendirilmis gümrük müsavirligine iliskin düzenlemeler varlıgını devam ettirirken,idare

tarafındanhaklı bir gerekçe ortaya konulmaksızın anılan Teblig ile yetkilendirilmis gümrük müsavirlerinin

faaliyetlerinin sona erdirilmesinde hukuka uyarlık bulunmadıgı gerekçesiyle tebligin dava konusu edilen

maddelerinin yürütmesinin durdurulmasına karar verilmis, ancakidare tarafından bu defa 30.06.2015

tarihli yönetmelik degisikligi ile yetkilendirilmis gümrük müsavirligitamamen ortadan kaldırılmıstır.

4458 sayılı Gümrük Kanunun 10. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde gümrük idaresinin

gümrük mevzuatının dogru olarak uygulanması için gerekli gördügü bütün önlemleri alabilecegi; bu

çerçevede, esyanın gümrükçe onaylanmıs bir islem veya kullanıma tabi tutulmasına iliskin gerekli

gördügü bir kısım tespit islemlerinin, belirleyecegi niteliklere sahip gümrük müsavirleri eliyle

yürütülmesine iliskin usul ve esasları düzenlemeye yetkili oldugu hükme baglanmıstır. Söz konusu

Kanunu'nun verdigi bu yetkiye dayalı olarak davalı idare tarafından 07.10.2009 tarih ve 27369 mükerrer

sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüge giren Gümrük Yönetmeligi ile "Yetkilendirilmis Gümrük

Müsavirligi" kurumu olusturulmustur.

Yetkilendirilmis gümrük müsavirligi ile ilgili müstesarlıga yetki veren 4458 sayılı Gümrük

Kanunu 10. maddesinin gerekçesinde, müstesarlıgın bir kısım tespit islemlerini, belirleyecegi niteliklere

sahip gümrük müsavirleri eliyle yürütülmesinde yetkili oldugu, bununla gümrük mevzuatının dogru

olarak uygulanmasını temine iliskin faaliyetlerin etkili biçimde sürdürülmesinin hedeflendigi

belirtilmistir.

Yukarıdaki mevzuat hükümlerinin birlikte degerlendirilmesinden, yetkilendirilmis gümrük

müsavirligi müessesesinin düzenlenmesinde, bürokratik islemlerin azaltılması, gümrük islemlerinin daha

hızlı sürede sonlandırılması ve böylelikle vatandasa daha kaliteli ve etkili kamu hizmeti sunulması ile

birlikte teknik bilgi ve uzmanlık gerektiren gümrük mevzuatının dogru olarak uygulanmasını temine

iliskin faaliyetlerin etkili biçimde sürdürülmesinin hedeflendigi görülmüstür.

4458 sayılı Gümrük Kanunu 10. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendi uyarınca kanun

koyucununyetkilendirilmis gümrük müsavirlerinin yürüttükleri hizmeti kamusal hizmet niteliginde

gördügü, idarenin daha önce devlet memurlarına yaptırdıgıbir çok gümrük islemini,bilgi, tecrübe ve

güven esasına dayalı olarak belirleyecegi niteliklere sahip gümrük müsavirleri eliyle yürütülmesi

gerektigi seklinde düzenlemeye yer verildigi, idareye bu konuda takdir hakkının tanınmadıgı

görüldügünden yetkilendirilmis gümrük müsavirlerinin yetkilerinin sona erdirilmesine iliskin dava

T.C.

D A N I S T A Y

ONBESINCI DAIRE

EsasNo : 2015/5712

konusu yönetmelik hükümlerinin anılan Kanun hükmüne aykırı sekilde tesis edildiginin anlasıldıgı ve

dava konusu yönetmelik maddelerinin yürürlük tarihi de dikkate alındıgında uygulanmakla etkisi

tükenecek idari islemler niteliginde oldugu sonucuna varılmıstır.

Bu durumda dava konusu 30.06.2015 tarih ve 29402 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüge

giren Gümrük Yönetmeliginde degisiklik yapılmasına dair Yönetmeligin yetkilendirilmis gümrük

müsavirlerinin yetkilerinin sona erdirilmesine iliskin1, 3, 4, 11, 16.ve 17.maddelerinin bu asamada, davalı

idarenin savunması alındıktan ya da yasal savunmasüresigeçtikten sonra yeniden bir karar verilinceye

kadar yürütmesinin durdurulması gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle, 2577 sayılı Idari Yargılama Usulü Kanunu'nun 27. maddesinde

sayılankosullar gerçeklesmis oldugundan Gümrük Yönetmeliginde degisiklik yapılmasına dair

Yönetmeligin yetkilendirilmis gümrük müsavirlerinin yetkilerinin sona erdirilmesine iliskin1,3,4,11,16.

ve 17.maddelerinin bu asamada, davalı idarelerin savunması alındıktan ya da yasal

savunmasüresigeçtikten sonra yeniden bir karar verilinceye kadar yürütmesinin durdurulmasına

07/07/2015 tarihinde oybirligi ile karar verildi.

Baskan Üye Üye Üye Üye

Kırdar

ÖZSOYLU

Ertugrul

ARSLANOGLU

Mustafa

GENÇ

Hannan

YILBASI

Dr. Gürsel

ÖZKAN