Haki DEMİRTAŞ
Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri (haki@hakimygm.com.tr)
Nihai Kullanım, İthalat Rejim Kararında önceden tayin edilmiş bazı eşyaların, Gümrük mevzuatı çerçevesinde belirlenmiş şartlara bağlı olarak indirimli ya da sıfır gümrük vergisi uygulandığı sisteme verilen isimdir. 2004 yılında Gümrük Mevzuatına dahil edilmiş olan, Nihai Kullanım Sistemi, kısaca şöyle işlemektedir: ithalatçılar veya temsilcileri indirimli veya sıfır vergi oranından faydalanmak üzere, Nihai Kullanım İzin belgesini almak için, eşyanın serbest dolaşıma gireceği yetkili gümrük idaresine, beyannamenin tescil tarihinden önce veya söz konusu eşyanın gümrük gözetimi sona ermeden önce yazılı olarak talepte bulunması gerekmektedir. Talep uygun görülmesi halinde kanuni vergi ile indirimli vergi arasındaki fark teminata bağlanır. İzin hak sahibi tarafından eşyanın öngörülen süre dâhilinde nihai kullanıma tahsis edildiğinin ve öngörülen amaçlar için kullanıldığının tespit edilmesi halinde teminat iade edilir.
İthal edilen her eşya Nihai Kullanım mevzuatına tabi tutulamaz. Bir eşyanın Nihai Kullanım Mevzuatına konu edilebilmesi için, Söz konusu eşyanın İthalat rejim Kararına ekli listelerde, Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonun (GTİP) sonunda “(a)” dip notu bulunması gerekir. “(a)” dip notu o eşyanın gümrük mevzuatı bakımından Nihai Kullanım hükümlerine tabi olduğunu göstermektedir.
Nihai kullanım nedeniyle indirimli veya sıfır vergi oranı uygulamasına tabi eşyanın, belirlenen amaçlarla kullanılması halinde gümrük vergileri alınmaz veya normalde uygulanan gümrük vergisi oranından daha düşük vergi oranı uygulanır. Aşağıda verilen örnekler, konuyu daha somut hale getirmesi açısından dikkate şayandır.
1511. Tarife Pozisyonunda sınıflandırılan Palm Yağı Gıda amaçlı ithal edilmesi halinde % 31 Gümrük vergisine tabi olmakla birlikte; İnsan Gıdası dışında teknik ve sınai amaçlarda kullanılması halinde Gümrük vergisi %12 olarak uygulanır. Bu Durumda bu işlem gümrük mevzuatının nihai kullanıma ilişkin hükümlerine tabidir.
Yukarıdaki durum, Nihai Kullanım mevzuatının indirimli vergi uygulamasına örnek teşkil etmektedir. Sıfır Gümrük vergisi uygulamasına örnek olması için 0801.Gümrük tarife Pozisyonunda Sınıflandırılan Hindistan Cevizi ithalatını ele alabiliriz. Normal şartlarda Gümrük vergisi % 30 olan (Diğer Ülkeler) Söz konusu Hindistan Cevizi, 18.06 ve 19.05 gümrük tarife pozisyonlu ürünlerin imalinde yani Çikolata ve Bisküvi imalinde kullanılmak kaydıyla ithal edilmesi halinde gümrük vergisi % 0 olarak uygulanır.
Örneklerden de anlaşılacağı üzere, Ürün, aynı olmasına karşın ürünün kullanıldığı sektör itibariyle vergi açısından farklılık söz konusudur. Nihai Kullanım sisteminde önemli olan hammadde konumundaki eşyanın, ithal edildikten sonra hangi sanayi dalında kullanılacağıdır. Söz konusu sanayi dalları önceden devletin teşvik politikaları muvacehesince ve firma taleplerine göre belirlenmekte; Bakanlar Kurulu Kararından geçtikten sonra İthalat Rejim Kararına Ek Karar olarak Resmi Gazetede yayımlandıktan sonra hüküm ifade etmektedir.
Mezkur Sistemde, Kanuni vergi ile indirimli vergi arasındaki fark, teminata bağlanmakta; eşyanın Nihai Kullanım izin belgesi üzerinde açıkça belirtilen süre dahilinde, yine belge üzerinde ön görülen ürünlerin imalinde kullanıldığının Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri raporuyla tevsik edilmesi halinde Gümrük idaresine verilen teminatlar ilgili firmaya iade edilmektedir.

KAYNAKÇA:

4458 Sayılı Gümrük Kanunu
4458 Sayılı Gümrük Kanununa Bağlı Gümrük Yönetmeliği
2009/15481 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı (4458 Sayılı Gümrük Kanununun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında Karar)
http://dergi.igmd.org/41/makale2_devam.html